کوههای تفرش

کوهستان تفرش و کوه هایی که تفرش را در خود محصور کرده است، به وسعت 4300 کیلومتر مربع مرکب، قسمتی از کوه های مرکزی ایران و شامل کوههای قزلر دره، هیرگونه ای، گل دره سی، سفید، آق داغ، بیوک گونی، انجیلی، کندونکه، ایستهری، میدان داغ، گچ لردره سی، شاه نمیران، دولاجی، شنگه دره، زمستان دره، قلنجه-خشک دره، نماور، دره بلند، وفس دره سی، آق داع، الغاریان، بلاغ دره سی، امجک، گون قرمز، آرخا، قره گوزلی دره، نمک، تخت رستم، دوبرادران، مایله، مرق، مرقکان، آق داع، زنگاور، گوجه، کلاه، هندیز، ایندز، سلمستان، میشی زخستک، توفنده و نریاتان است که در برخی از آنها رگه های آهکی یافت می شود و در آن سنگواره های مختلف را می توان مشاهده کرد.
پیدایش این ارتفاعات مربوط به دوران دوم زمین شناسی است. بلندترین قله تفرش به نام گوجه به ارتفاع 3141 متر که در 8 کیلومتری خاور(ضلع شرقی) تفرش قراردارد که هرچه به طرف غرب پیش می رویم از ارتفاع آن کاسته می شود. برای صعود به کوه گوجه می توان از راه تفرش، کهک، انجیله، و سرآبادان استفاده نمود و پس از رسیدن به سر گردنه به سوی جنوب منحرف شده و به قله صعود نمود.
در برخی از قله ها آثار و بقایای دژهایی که عمدتاً با ملات ساروج بنا گردیده و زیستگاه مقر انسانهای اولیه و لشگریان آنان بوده است دیده می شود. از جمله قلعه توس که محل سکونت طوس نوذر و گندم کوه که مقر استقرار لشگریان وی بوده است. از قلعه های دیگر قلعه دختر و قلعه بند در شرق تفرش را می توان نام برد سایر کوه ها و قلل به شرح جدول آمده است.
این کوهستان از خاور محدود است به راه اتومبیل رو ساوه به نیزار، از شمال به رودخانه مزدقانچای از باختر به رودخانه قره چای و از جنوب به شهرستان اراک.
راه ای اراک، آشتیان، تفرش، نوبران و چند راه فصلی دیگر این کوهستان را قطع می کنند و ارتباط میان شهرها و روستاهای آن را دایر می سازند.
میزان بازندگی سایانه این کوهستان بین 100 تا 300 میلی متر است و میانگین دمای سالانه آن 10 تا 20 درجه سانتیگراد است و از نظر زمین لرزه جزو مناطق نیم زیان تا پرزیان محسوب می گردد.
توضیح اینکه کوهستان مزدقانچای که به عنوان یک کوهستان جداگانه محسوب گردیده است ، در اینجا جزو کوهستان تفرش بشمار آمده است.